خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها: این روزها فقر و محرومیت ناشی از وضعیت کرونا اقشار مختلف جامعه را در معرض تهدید قرار داده است، اما این شرایط بحرانی، رنجی مضاعف بر دوش برخی از نقاط محروم کشورمان گذاشته است و محدودیت‌های کرونایی موجب بروز مشکلاتی در زندگی برخی از مردم شده است.
معمولاً زمانی که بحران‌های طبیعی و انسانی رخ می‌دهد، محرومین شرایط اسف بارتری را سپری می‌کنند. نابرابری در سلامت به دلایل بسیاری از جمله محرومیت تاریخی، شرایط جغرافیایی و تمرکز امکانات در شهرهای بزرگ‌تر دسترسی به امکانات رفاهی و بهداشتی را برای برخی از مردم در مناطق محروم تحت تأثیر قرار می‌دهد.
این موارد در شرایط اقتصادی فعلی واضح‌تر خود را نشان می‌دهد، اما مسئله‌ای که مسئولین به آن توجه کمتر نشان می‌دهند، توانمند سازی اجتماعی و اقتصادی در مناطق محروم برای بالا بردن سطح سلامت اجتماعی است.
از سویی دیگر سازمان بهداشت جهانی ارجحیت محیط اجتماعی و اقتصادی را یکی از عوامل مهم سلامت تلقی می‌کند یعنی میزان درآمد، اشتغال، بهداشت، آموزش، آگاهی و امنیت بر روی سلامت تأثیر می‌گذارد. نابرابری در سلامت بدون در نظر گرفتن شرایط و قابلیت‌های اجتماعی، پروژه‌ای نا تمام است و از آنجایی که سیستان و بلوچستان برخلاف استان‌های دیگر دارای بنیه ضعیف بهداشتی، اقتصادی، آموزشی و ارتباطی است کرونا بر شدت این نابه سامانی‌ها می‌افزاید و در شرایطی که مردم در برخی از شهرهای سیستان بلوچستان با کمبود آب بهداشتی و تغذیه مناسب رو به رو هستند، کمبود امکانات و زیرساخت‌های بهداشتی و درمانی در مقابله با کرونا تهدیدی جدی برای مردم این استان است
استانی غنی از ثروت اما محروم از حداقل‌های زندگی
استان سیستان و بلوچستان با وسعت حدود ۱۸۱۷۵۸ کیلومتر مربع بیش از ۱۱ درصد مساحت کشور را به خود اختصاص داده است. در سیستان و بلوچستان کمبود اشتغال بسیار مأیوس کننده است و نرخ بیکاری در برخی از مناطق بین ۴۰ تا ۶۰ درصد است. این در حالی است که سیستان و بلوچستان از مرزهای آبی و خاکی گسترده‌ای برخوردار است.
اما آمار موجود حاکی از وضعیت اسف بار اقتصادی در این منطقه است. با استناد به اصل ۲۹ قانون اساسی با توجه به ساختار اقتصاد سیاسی ایران، دولت کنشگر اصلی سیاست سلامت تلقی شده است و این سیاست نظیر سیاست‌های اجتماعی دیگر، محصول عملکرد دولت محسوب می‌شود.
فقر تنها ناشی از کمبود درآمد نیست بلکه به خاطر فقدان شرایط رفاه فردی و امکانات اجتماعی است و عدم رقابت در عرصه اقتصادی است
از نظر کارشناسان، فقر عبارت است از نارسایی در تأمین نیازهای اجتماعی که به عدم استطاعت مردم در تأمین حداقل استاندارد زندگی اشاره دارد. کارشناسان عدالت و توسعه معتقداند، آموزش‌های پایه، خدمات بهداشتی و درمانی، تغذیه مناسب از دوران کودکی و مانند آن نه تنها کیفیت زندگی بلکه قابلیت و توانایی‌های فرد را برای کسب درآمد از طریق افزایش بهره وری و کارایی وی افزایش می‌دهد.
در این دیدگاه فقر به معنی نداشتن درآمد نیست. بلکه عدم تأمین امکانات اولیه زندگی و عدم برخورداری از سواد، آموزش و سلامتی بخشی از موارد به وجود آورنده فقر است.
در واقع فقر تنها ناشی از کمبود درآمد نیست بلکه به خاطر فقدان شرایط رفاه فردی و امکانات اجتماعی است. کمبود زیر ساخت‌ها و امکانات آموزشی و بهداشتی به ویژه در سیستان و بلوچستان این استان را به استان‌های رکورد دار بی سوادی در ایران تبدیل کرده است
نارسایی شرایط بهداشتی و درمانی در سیستان و بلوچستان
پر واضح است که نابه سامانی‌های اقتصادی و اجتماعی مردم یک منطقه بر روی سلامت آنها تأثیر گذار است و علاوه بر اینکه سبب ایجاد انواع بیماری‌های روحی و جسمی می‌شود، زمینه نارضایتی‌های اجتماعی را نیز ایجاد می‌کند. نتایج تحقیقات برخی از شاخص‌های بهداشتی و درمانی ایران در بسیاری از پژوهش‌ها نشان داده است که استان‌های مرزی، سیستان و بلوچستان، کرمان، هرمزگان در سطح متوسط رو به پایین از لحاظ برخورداری امکانات بهداشتی قرار دارند. میزان دسترسی به بیمارستان و درمانگاه در این مناطق بسیار پایین است و تفاوت چشمگیری در بهره مندی از شاخص‌های استاندارد درمانی در مقایسه با مناطق برخوردار مشاهده می‌شود.
کمبود امکاناتی مثل مدرسه، آب بهداشتی، دسترسی به غذای کامل و سالم موجب پایین آمدن سطح بهداشت عمومی می‌شود. طبق آمار سو تغذیه در استان سیستان و بلوچستان بیشتر از سایر مناطق کشور است و حدود سیزده هزار کودک سیستانی و بلوچستانی به علت محدودیت دسترسی به غذای کافی و عدم برخورداری از تنوع غذایی از کمترین مواد معدنی و ویتامین‌ها استفاده می‌کنند.
گرچه در سال‌های اخیر تلاش‌های زیادی برای افزایش امکانات بهداشتی و درمانی در سیستان و بلوچستان صورت گرفته است، اما هنوز این استان وضعیت نامناسبی دارد و با کمبود خدمات در این زمینه روبه روست. سرانه تعداد افراد تحت پوشش کمیته امداد در استان، از میانگین کشور بالاتر است و در رتبه‌های آخر توسعه یافتگی از نظر شاخص‌های بهداشتی و درمانی قرار دارد.
از آنجایی که یکی از نشانه‌های توسعه نامتوازن، تخصیص نامناسب منابع در زمینه امکانات بهداشتی، درمانی و حمایت‌های اجتماعی است قطعاً مناطق محروم کشور از جمله استان سیستان و بلوچستان نیاز بیشتری به امکانات بهداشتی و درمانی دارند.
شرایط بهداشتی و درمانی سیستان بلوچستان پس از شیوع کرونا
باتوجه به اینکه ویروس کرونا سیستم ایمنی را مختل می‌کند، تغذیه غنی از ویتامین‌ها و مواد معدنی عملکرد این بیماری را ضعیف می‌کند، از همین رو توجه ویژه به بحث معیشتی مردم محروم استان سیستان و بلوچستان با توجه به اینکه بیشترین آمار سو تغذیه کودکان نیز مربوط به این استان است بسیار حائز اهمیت است.
از سوی دیگر طبق اعلام کارشناسان شستشوی مکرر دست‌ها و استفاده از ماسک مهمترین راه پیشگیری از شیوع ویروس کروناست و این در حالی است برخی از شهرهای سیستان و بلوچستان در این شرایط بحرانی از ضروری‌ترین نیازهای حیاتی همانند آب بهداشتی و تغذیه مناسب رنج می‌برند که ضرورت اتخاذ تمهیدات ویژه از کارگزاران سیاسی را می‌طلبد.
مردم در برخی از شهرهای سیستان و بلوچستان در این شرایط بحرانی از کمبود ضروری‌ترین نیازهای حیاتی همانند آب بهداشتی و تغذیه مناسب رنج می‌برند
چوبدار و رهدار در پژوهشی به بررسی میزان آمادگی بیمارستان‌های استان سیستان بلوچستان در بحران کووید ۱۹ می‌پردازند، نتایج این تحقیق حاکی از این است که نمره کسب شده از ۱۰۰ در چک لیست آمادگی بیمارستان‌ها برای بیماری کووید -۱۹، در قسمت اطلاعات عمومی ۳۶، ساختار برنامه ریز و تصمیم گیری ۵۳.۳، تدوین برنامه مکتوب برای مقابله با کووید -۱۹ معادل ۴۰.۹، اصول طرح کووید -۱۹ معادل ۴۶.۷، تسهیل ارتباطات ۱۵، تأمین تجهیزات و ابزارهای پزشکی و مصرفی ۳۷.۹، شناسایی و مدیریت بیماران ۵۴.۲، بهداشت حرفه‌ای ۳۰.۷، آموزش و تعلیم ۴۹ و افزایش ظرفیت در زمان پیک بیماری ۱۹.۱ بود.
طبق این پژوهش میانگین کل آمادگی بیمارستان‌های استان سیستان و بلوچستان برای مقابله با بیماری کرونا ویروس نیز ۴۰.۱۲ بود که در محدوده ضعیف طبقه بندی می‌شود. این دو نویسنده در این پژوهش بیان می‌کنند، بیمارستان‌های این استان آمادگی لازم برای همکاری و هماهنگی با یکدیگر را ندارند و این روند مقابله با این بیماری را در سیستان و بلوچستان کند می‌کند.
افزایش ظرفیت در زمان پیک بیماری از جمله زمینه‌هایی است که بیمارستان‌های استان سیستان و بلوچستان نتوانستند آمادگی خوبی از خود در آن نمایش بدهند. بنابراین نیازمند توجه مسئولین به این موضوع و ایجاد راه کارهای جدی و سریع جهت افزایش میزان آمادگی بیمارستان‌ها در این زمینه جهت کاهش تلفات و آسیب بیشتر جامعه هستیم.
عملیات ساخت بیمارستان‌های ناتمام سیستان و بلوچستان تسریع شود
احمد علی موهبتی، استاندار سیستان و بلوچستان در خرداد ماه سال جاری در نشست امضای تفاهم‌نامه احداث ۸ مرکز آموزش بهداشتی که با حضور معاون وزیر بهداشت در چابهار برگزار شد، اظهار داشت: تسریع در عملیات ساخت بیمارستان‌های چابهار، ایرانشهر و زاهدان با توجه به ضعف استان در زیر ساخت‌های بهداشتی و درمانی، وسعت سرزمینی و پراکندگی جمعیت و بروز بیماری‌های واگیر و نوظهور ضروری است.
شرایط و زیرساخت‌های بهداشت و درمان سیستان و بلوچستان نسبت به شاخص‌های کشوری بسیار پایین‌تر و ضعیف‌تر است
وی افزود: شرایط و زیرساخت‌های بهداشت و درمان سیستان و بلوچستان نسبت به شاخص‌های کشوری بسیار پایین‌تر و ضعیف‌تر است و چه بسا اگر محدودیت‌ها و سخت‌گیری‌های ستاد استانی مقابله با کرونا و همکاری و همیاری خوب آحاد مردم در کنار مسؤولان نبود قطعاً روزهای بدی را در استان تجربه می‌کردیم.
استاندار سیستان و بلوچستان تصریح کرد: خدمات نظام جمهوری اسلامی ایران در همه نقاط سیستان و بلوچستان غیر قابل احصاست اما به دلیل عمق محرومیت و فاصله شاخص‌های توسعه با متوسط کشوری نیازمند توجه و اقدامات بیشتری است.
این خواسته استاندار سیستان و بلوچستان در حالی در خرداد ماه مطرح شد که همه کارشناسان احتمال شیوع گسترده ویروس کرونا در پاییز و زمستان را می‌دادند و نکته عجیب‌تر اینکه تاکنون هیچیک از این بیمارستان‌ها حتی بیمارستان زاهدان که در آن زمان حدود ۹۵ درصد پیشرفت فیزیکی را داشت نیز تاکنون افتتاح نشده‌اند.
در شرایط فعلی که درمان قطعی برای بیماری کووید ۱۹ وجود ندارد و سازمان بهداشت جهانی بر استفاده از ماسک در جاهایی که امکان رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی وجود ندارد، تاکید می‌کند. استفاده از ماسک تنها راهکار برای مراقبت در مقابل این ویروس است.
۶۰ درصد مردم سیستان بلوچستان قدرت خرید ماسک را ندارند
حسینعلی شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی در گفت و گو با خبرنگار مهر، اظهار داشت: فقر و نبود امکانات مالی منجر به عدم استفاده عده‌ای از شهروندان از اقلام بهداشتی می‌شود
وی با اشاره به اینکه بارها در مجلس این موضوع را متذکر شده‌ایم، افزود: در حال حاضر با توجه به شرایط اقتصادی کشور بخش زیادی از مردم امکان خرید ماسک و دیگر اقلام بهداشتی را ندارند.
نماینده مردم زاهدان در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: اعمال محدودیت و فشار دولت مبنی بر استفاده اجباری از ماسک به تنهایی کافی نیست بلکه خیرین هم تا حدودی می‌توانند در این امر کمک کنند.
علت کاهش نرخ شناسایی موارد ابتلاء به ویروس کرونا در سیستان و بلوچستان جیره بندی تست‌های تشخیصی و پولی کردن آن در مراکز دولتی است
مجتبی جهانتیغ، که خود او نیز یک پزشک است طی یادداشتی در خبرگزاری مهر بیان می‌کند: به دلیل محرومیت و فقر عمومی و جمعیت بالای خانوارها بسیاری از مردم سیستان و بلوچستان توانایی خرید روزانه اقلام محافظتی به ویژه ماسک را ندارند.
وی ادامه می‌دهد: علت کاهش نرخ شناسایی موارد ابتلاء به ویروس کرونا در سیستان و بلوچستان جیره بندی تست‌های تشخیصی و پولی کردن آن در مراکز دولتی است. در این سیاست فقط از بیماران بالای ۶۵ سال و بیماران مزمن تست رایگان گرفته می‌شود و بقیه سنین باید حدود ۲۰۰ هزار تومان در مراکز دولتی و ۴۵۰ هزار در مراکز خصوصی پرداخت کنند.
در مجموع ما در این گزارش به هیچ عنوان تلاش‌های مدافعان سلامت در دانشگاه‌های علوم پزشکی سیستان و بلوچستان را نادیده نمی‌گیریم و همچون تمامی ملت ایران از صمیم قلب از آنها سپاس گذاریم بلکه صحبت ما این است که با توجه به افزایش شیوع کرونا در سیستان و بلوچستان و قرار گرفتن این استان در رتبه پایین شاخص‌های توسعه اقتصادی و فقدان تخصیص منابع لازم در زمینه امکانات بهداشتی مردم این استان نیازمند توجه مستمر و ویژه دولتمردان و خیرین حوزه سلامت هستند از همین روامیدواریم حداقل بیمارستان‌های ناتمام این استان هرچه سریع‌تر تکمیت و تجهیز شوند.
