روایتی از بدرقه شرعی متوفیان کرونایی تا خانه ابدی

خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها، سمیه اسماعیل زاده: در کوتاه زمانی همه‌چیز آماده است و انگار مراسم خاک‌سپاری شروع نشده، تمام می‌شود و از آن مناسک و وقفه‌های روزهای عادی که مواجه با بهت و هول مرگ را برای بازماندگان کمی آسان‌تر می‌کند خبری نیست؛ قبری که سریع با چند حرکت بیل کنده می‌شود، صلوات عزاداران و سکوت غم‌بار گورستان، نمازی کوتاه با نمازگزارانی دور از هم و اندک و جسم جان‌باخته که حتی برای نماز هم از آمبولانس خارج نمی‌شود و بی‌آنکه با خاک اخت شود بلافاصله در قبر و در خاک می‌شود و حتی آهکی که روند پوسیدگی را سرعت می‌بخشد. جسم خاکی دوباره در خاک و روح به افلاک می‌رود اما بازماندگان، اینجا روی زمین، هرکدام تک‌به‌تک و دور از هم به این خاک‌سپاری غریبانه می‌اندیشند و گرمای دستی را برای تسلی بر شانه‌های پرغم خود حس نمی‌کنند. با تمام واهمه‌ها اما بودند و هستند آدم‌هایی که ترس را کنار گذاشته و با انجام مناسکی دینی متداول خاکسپاری، آرامی بر دل پردرد بازماندگان شوند؛ این روزها وجود این قشر افراد در این مواجهه غم‌بار تسلایی است. شرط عقل بر رعایت تمام موازین بهداشتی حکم می‌کند و او هم فاصله دو متر و زدن ماسک را که توصیه‌شده در تمام موارد رعایت می‌کند اما در کنار آن، سعی می‌کند تا حد ممکن مراسم خاک‌سپاری را کامل به‌جای آورد و از مستحبات مناسک کم نکند. یک روحانی جوان سوادکوهی که برای انجام مراسم دینی خاک‌سپاری از همان روزهای اول داوطلب شده است. حجت‌الاسلام محسن قبادیان و در گفتگو با خبرنگار مهر می‌گوید: هرچند خانواده متوفی هنگام خاکسپاری اجازه ورود به قبرستان را ندارد اما این‌گونه نیست که میت را بدون آدابی با طناب داخل قبر بگذارند، بلکه با طناب به سمت پایین می‌برند اما فردی درون قبر آن را به پایین هدایت می‌کند و مرده را روی شانه راست و صورتش را روبه‌قبله می‌گذارد و در تمام مراسم‌هایی که بوده‌ام این موارد رعایت شده است. عموماً از اقوام و آشنایان متوفی چهار نفر برای مراسم خاک‌سپاری داوطلب می‌شوند و لباس محافظ می‌پوشد و از آمبولانس خارج کردن تا در قبر گذاشتن را انجام می‌دهند و کارکنان بهداشت ناظر هستند اما اگر کسی نباشد آن‌ها این کارها را انجام می‌دهند و اگر کسی حاضر نباشد که داخل قبر برود، من خودم داخل قبر می‌روم. امام‌جمعه موقت شهر زیرآب حرف‌هایش را این‌گونه ادامه می‌دهد: با پنج تکبیر هم واجب نماز میت انجام می‌شود و مابقی عبارات مستحب و دعا برای مغفرت میت است بااین‌حال، بازماندگان میت به‌واسطه آنکه سالیان سال دیده‌اند که دیگر امواتی که در شرایط عادی دفن می‌شدند این مناسک برای آن‌ها انجام می‌شد حالا حذف این مستحبات را اجحاف در حق مرده خود می‌داند و این امر یک‌بار روانی منفی برای آن‌ها دارد و ازاین‌رو سعی می‌شود تا این موارد را به‌جای آوریم چراکه انجام آن موجب تسلی بازماندگان می‌شود. حالا حذف این مستحبات را اجحاف در حق مرده خود می‌داند و این امر یک‌بار روانی منفی برای آن‌ها دارد و ازاین‌رو سعی می‌شود تا این موارد را به‌جای آوریم چراکه انجام آن موجب تسلی بازماندگان می‌شود قبرها با بیل مکانیکی کنده می‌شوند و اتفاق افتاده که در این مراسم خاک‌سپاری، سنگ لحد به دلیل آنکه لبه قبر خوب کنده نشده بود بر شانه‌اش بیافتد و درباره یکی از غریبانه‌ترین خاکسپاری این روزها می‌گوید، قبری که در گوشه قبرستان و دورتر از دیگر قبور بود و داوطلبی از اقوام و آشنایان برای اینکه متوفی را داخل قبر بگذارد نبوده است و او خود وارد قبر شد تا مناسک را به‌جای آورد. انجام این مناسک بدون حادثه و اضطراب هم نبوده است، قبادیان دراین‌باره می‌گوید: دریکی از مراسم تدفین، قبر تنگ بود و به همین خاطر، اول درخواست دادم که لحدهای سیمانی را داخل قبر بگذاریم و در همان حین، به دلیل تنگ بودن قبر وقتی لحدها را داخل قبر می‌گذاشتم، گوشه یکی از آن‌ها به لباسم گرفت و لباس محافظم پاره شد و در همان داخل قبر دوباره مجبور شدم تا لباس محافظ دوم را بپوشم و سپس جنازه متوفی را داخل قبر گذاشتم و همین امر باعث شد تا برای اطمینان آزمایش خون و سیتی دهم. قبادیان می‌گوید: سعی کردیم تا جایی که امکان دارد این کار انجام شود و این کار را سه بار در همان نزدیک قبر انجام و پس از دفن هم کل محوطه قبرستان اگر در روستا باشد توسط دهیار و اگر در شهر باشد، توسط آتش‌نشانی یا هلال‌احمر ضدعفونی می‌شود. یکی از بحث‌برانگیزترین مراسم خاک‌سپاری این روزها، انجام غسل برای جان‌باختگان کرونایی است. غسل نشانه تطهیر است و شستشو پس از مرگ در بسیاری از قومیت‌ها و ادیان جهان انجام می‌شود؛ با این دید که فرد پاک و طاهر قدم به دنیای دیگر بگذارد. در این روزهای کرونایی عموماً این کار با تیمم انجام می‌شود و در شهرستان سوادکوه نیز تاکنون عموم اموات کرونایی، تیمم داده شدند اما اکنون تلاش‌هایی انجام‌شده تا غسل انجام شود. امام‌جمعه موقت شهر زیرآب انجام نشدن غسل میت برای جان‌باختگان کرونایی در شهرستان را یک اهمال از سوی شبکه بهداشت و درمان و بیمارستان می‌داند و می‌گوید: بیمار کرونایی تازنده است؛ پرستار و پزشک در کنارش بالباس حفاظتی هستند و بیماران قرنطینه خانگی با دیگر افراد خانواده در کنارشان زندگی می‌کنند، حال که از دنیا می‌روند تفاوتی نمی‌کند؛ از طرفی، مرده کم‌خطرتر نیز هست چراکه دیگر تنفس و ترشحی از منافذ پوست ندارد. از همان ابتدا با مسئول ذی‌ربط صحبت کرده‌ام تا یک مکان یا یک غسالخانه را شناسایی و پس‌ازآنجام کار ضدعفونی کنند. سه نفر از شهروندان زیرابی برای انجام غسل جان‌باختگان کرونایی داوطلب شده‌اند اما چون تاکنون مکانی برای غسل وجود نداشت، همه جان‌باختگان کرونایی شهرستان تیمم داده شدند اما حالا پس از دستور رهبری و تلاش‌های امام‌جمعه موقت شهر و سرپرست سازمان تبلیغات اسلامی شهرستان سوادکوه و سوادکوه شمالی برای مهیاکردن امکان غسل این افراد در شهرستان نتیجه داده است. بعد از بررسی و تحقیق صاحب‌نظران، رهبری دستور دادند که دیگر هیچ فوتی بدون غسل و کفن دفن نشود و این دستور کارها را آسان کرد حجت‌الاسلام مهدی صداقتی، سرپرست سازمان تبلیغات اسلامی شهرستان‌های سوادکوه و سوادکوه شمالی، در گفتگو با خبرنگار مهر، بابیان اینکه این بیماری و مرگ ناشی از آن خود فشار زیادی را به خانواده وارد می‌کند و از دیگر سوی، این سبک دفن شدن هم مردم را ناامید و ترس عجیبی را در جامعه ایجاد کرده بود، گفت: اوایل کار به دلیل ناشناخته بودن ویروس و ترس انتشار این مراسم‌ها آن‌گونه که باید انجام نشد اما بعد از بررسی و تحقیق صاحب‌نظران، رهبری دستور دادند که دیگر هیچ فوتی بدون غسل و کفن دفن نشود و این دستور کارها را آسان کرد. وی با توجه به وجود افراد داوطلب برای انجام غسل، به مکاتبات و مذاکرات انجام‌شده با مسئولان ذی‌ربط شهرستان به‌منظور هماهنگی انتخاب و آماده کردن یک غسالخانه اشاره کرد و افزود: پس از پیگیری ۴ لباس صیادی ضد آب برای شهرستان سوادکوه خریداری کردیم و فرمانده سپاه شهرستان نیز ماسک شیمیایی را برای ما تهیه کردند تا برای فردی که غسل را انجام می‌دهد، آسیبی نباشد و اگر واقع‌بینانه بنگریم، با رعایت موازین بهداشتی این امر برای این افراد آسیبی ندارد. صداقتی بابیان اینکه علاوه بر لباس مخصوص برای غسل، لباسی هم برای افراد داوطلب که جنازه را حمل کرده و داخل قبر می‌گذارند، تهیه‌شده است، افزود: هم‌اکنون ۴۰ دست گان یک‌بارمصرف با دستکش و ماسک برای روحانیون داوطلب مراسم خاک‌سپاری در شهرستان تخصیص پیداکرده است. وی با اذعان بر اینکه برای انجام غسل جان‌باختگان کرونایی در وهله اول طلاب قم خودجوش پای‌کار آمدند، خاطرنشان کرد: هم‌اکنون نیز در سطح استان مازندران، بیش از ۸۰ درصد غسال‌ها از روحانیون و طلاب داوطلب هستند و امیدواریم که دیگر فوتی کرونایی در کشور، استان و شهرستان نداشته باشیم اما اگر چنین موردی رخ داد، گروه‌های داوطلب طلاب و روحانی ما آماده هستند و شهرها همدیگر را پوشش می‌دهند و سازمان تبلیغات نیز ۲۴ ساعته آماده خدمت‌رسانی بوده و به جدیت پای‌کار ایستاده است تا نگرانی مردم از عدم انجام غسل و کفن رفع شود. صداقتی بابیان اینکه حتی اگر کسی داوطلب این امر نباشد، از خود سازمان ورود پیداکرده و غسل و اعمال را انجام می‌دهیم تا دیگر فوتی بدون غسل و کفن نداشته باشیم، افزود: همچنین برای تسکین قلوب بازماندگان در حال برگزاری قرائت قرآن، ختم صلوات و مجلس ختم مجازی هستیم؛ چراکه می‌دانیم برای بازماندگان بسیار ناراحت‌کننده است که نمی‌توانند مجلسی برای عزیزان درگذشته خود بگیرند و هدف ما از این کار کاهش آلام بازماندگان و شادی روح درگذشته است. به گزارش خبرنگار مهر، کرونا همدردی در زمان سوگ را از مردم گرفته است و با حذف بسیاری از مناسکِ خاکسپاری که ریشه در دین و فرهنگ این مردم دارد، خلأیی جانکاه را در وجود بازماندگان ایجاد کرده است. این درد به‌ویژه در شهرهای کوچکی همچون شهرهای شهرستان سوادکوه که از زمان مرگ تا روزهای زیادی درب خانه به روی همگان باز بوده، پررنگ‌تر است.