پوپولیسم در دوران پساکرونا گسترش می‌یابد/ گرایش ترکیه به غرب

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل -آذر مهدوان: همه کشورها حتی کشورهای ابرقدرت و اقتصاد اول در مقابل ویروس کرونا سر خم کرده‌اند و در کمال ناچاری در حال دست و پنجه نرم کردن با آن هستند. مثلاً کشوری مانند ایتالیا که به عنوان اقتصاد اول اتحادیه اروپا شناخته می‌شد جز کشورهایی است که بیشترین آمار مرگ و مبتلایان را به خود اختصاص داده است. از طرفی کشوری مانند آمریکا که ادعای ابرقدرت بودن را می‌کردبا تمام تدابیری که اتخاذ کرده باز هم نمی‌تواند شیوع این ویروس را کنترل کند، نکته جالب توجه این است که در این برهه هم این کشور سیاسی بازی را کنار نمی‌گذارد سعی می‌کند با استفاده از اصطلاح ویروس چینی کشور چین را مقصر جلوه داده و یک شرایط ضد چینی در افکار عمومی ایجاد کند. در خصوص رویدادهایی که قرار است در دوران پسا کرونا در میان دولت‌های جهان رخ دهد خبرنگار مهر گفتگویی را با پروفسور «هلین ساری ارتم» عضو هیأت علمی و استاد روابط بین الملل دانشگاه مدنیت استانبول انجام داده که در ادامه می‌خوانیم. * تأثیر کرونا در جامعه جهانی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ در این خصوص دو نوع دیدگاه متفاوت وجود دارد.اولین دیدگاه نزدیک به لیبرال‌ها هست که معتقدند همکاری در جامعه جهانی افزایش خواهد یافت. البته بازهم در خصوص همکاری در جامعه جهانی تفاوت دیدگاه میان آنها وجود خواهد داشت. دومین دیدگاه، دیدگاه رئالیستی هست که از نظر من هم دیدگاه مقبول‌تری است؛ این دیدگاه بر منزوی‌تر شدن دولت‌ها و همچنین افزایش احساس حاکمیت و حفاظت از مرزها تاکید دارد. تکنولوژی در زندگی فردی بیشترین تأثیر را خواهد داشت. دولت‌های اقتدارگرا محبوب تر از گذشته خواهند بود و رهبری ناسیونالیستی، پوپولیستی قدرت را به دست خواهند آورد. اما در این روند انتظار می‌رود جهانی شدن و همکاری میان دولت‌ها کاهش یابد. *با شیوع این ویروس روابط میان کشورها در این مقطع را چگونه ارزیابی می‌کنید همچنین در دوران پسا کرونا این روابط با دوران قبل از این ویروس چه تفاوتی خواهد داشت؟ در دوران پسا کرونا نهادهای بین المللی بخصوص سازمان ملل و سازمان بهداشت جهانی بیشتر مورد انتقاد قرار خواهد گرفت. در نتیجه درخواست برای تجدید نظر در عملکرد این نهادها نیز افزایش خواهد یافت. حمایت کشورهای بزرگ از دیگر کشورها کاهش خواهد یافت. البته اتحادیه اروپا نیز از این امر مستثنی نیست؛ این اتحادیه نیز بیشتر مورد نقد کشورهای عضو قرار خواهد گرفت و در نتیجه آن تأثیر گذاری گذشته خود را از دست خواهد داد. در این میان اعتبار آمریکا نیز دچار چالش‌های بسیاری خواهد بود. البته ترکیه همانند آمریکا و اتحادیه اروپا در دوره پسا کرونا متضرر نخواهد بود. آگاه سازی جامعه از شیوع این ویروس، شفافیت و کمک‌هایی که به دیگر کشورها کرد نشان می‌دهد که فارغ از نتیجه آن دولت ترکیه در تلاش هست این مساله را مدیریت کند تا اینگونه اعتبار خود را در داخل و خارج از کشور افزایش دهد که قابل درک است. در اصل ترکیه با دخالت در امور داخلی سوریه، تلاش برای افزایش تأثیرگذاری در نهادهای بین المللی، کمک به دیگر کشورها و توجه به مسائل دیپلماسی می‌خواهد خود را در سطح کشورهای قدرتمند قرار دهد. البته باید گفت در پس ویروس کرونا و سوق داده شدن سیاست و اقتصاد به سمت غرب، ترکیه خود را در دو راهی آسیا و اروپا خواهد دید و به ناچار یک مسیر را برای خود انتخاب خواهد کرد. در آن شرایط ترکیه مسیری را انتخاب خواهد کرد که سیاستگذاری اش متعادل با آن باشد. احتمالاً ترکیه دوباره به سمت غرب متمایل می‌شود. چون چین هر چقدر هم تلاش کند خود را به عنوان الگوی جهانی نشان دهد هنوز مسیر زیادی دارد تا به آن دست یابد این کشور در زمینه اقتصادی می‌تواند الگو باشد اما آن هم برگرفته از نظام کاپیتالیسم غرب است. *شاید کمتر کسی باور می‌کرد که کرونا موجب می‌شود کشورهایی که به عنوان ابر قدرت و اقتصاد اول دنیا محسوب می‌شدند اینگونه در کمال ناچاری با چنین ویروسی دست و پنجه نرم کنند. به نظر شما اقتصاد جهانی که اینگونه متزلزل شده است آیا امکان بازگشت به دوران قبل کرونا را دارد؟ اقتصاد جهانی متحمل ضررهای بسیاری خواهد شد. هر چند دولت‌ها در تلاش هستند تدابیری را برای مقابله با بحران اقتصادی ویروس کرونا اتخاذ کنند اما شرایط موجود نشان می‌دهد جهان بحرانی همانند بحران اقتصادی سال ۱۹۲۹ را تجربه خواهد کرد. این نیز خطر ایجاد تنش و درگیری میان کشورها را افزایش می‌دهد. هرچند نظام سرمایه داری از بین خواهد رفت اما قطعاً روش‌های جدیدی توسعه خواهد یافت. درآمریکا پیش بینی می‌شود که ۲ تریلیون دلار ضرر مالی را متحمل شود، که البته مسئول این شرایط را هم چین می‌داند. حتی سناتور آمریکایی عنوان کرد اوراق قرضه آمریکایی به ارزش ۵۰۰ میلیارد دلار که به چین فروخته بود را قصد دادن این بدهی را به چین ندارند، در اصل به ظن خودشان می‌خواهند چین را تنبیه کنند. چنین اقداماتی موجب عمیق‌تر شدن اختلافات حتی تا مرز جنگ نیز خواهد شد. همچنین نظام سرمایه داری آمریکا که پس از جنگ جهانی دوم پایه گذاری شده بود با موانع و مشکلات بسیاری روبه رو خواهد شد. اگر کشورهای غربی به یک اتحاد فکری در خصوص مسئول جلوه دادن چین در مساله ویروس کرونا برسند سعی خواند کرد از مجرای حقوقی چین را دچار مشکل کنند. این نیز کشمش‌های میان شرق و غرب را بیشتر خواهد کرد زیرا کشورهایی هم که با غرب اختلاف دارند در جبهه چین صف کشی خواهند کرد. *دیده می‌شود که برخی کشورها در پی بهره برداری سیاسی از روند ویروس کرونا هستند. برای مثال برخی مقامات آمریکایی بارها از اصطلاح «ویروس چینی» استفاده کرده‌اند. تبعات اینگونه سیاست‌ها چه خواهد بود؟ در اصل ترامپ می‌خواهد قبل از انتخابات چین را در جامعه جهانی منزوی کرده و به حاشیه براند. این کشور را به عنوان تهدیدی بر امنیت ملی نشان دهد. در این دو سال اخیر تلاش ترامپ در راستای نشان دادن چین به عنوان یک چهره تهدید آمیز بوده است، با آمدن ویروس کرونا آمریکا در رسیدن به این هدف موفقتر خواهد شد. برخی از شهروندان آمریکایی چین را به عنوان کشوری که اقتصاد را تهدید می‌کند می‌بینند اما تلاش ترامپ در راستای تهدید ملی نشان دادن این کشور است تا از این بستر بتواند موفقیت خود را در انتخابات ریاست جمهوری و پیاده کردن نقشه‌های خود در آسیا پاسیفیک را تضمین کند. به احتمال بسیار زیاد ترامپ پیروز انتخابات ریاست جمهوری خواهد شد. اگر ترامپ پیروز شود تنش میان چین و آمریکا افزایش خواهد یافت. حتی احتمال جنگ سرد و یا گرم نیز وجود دارد. آمریکا از طریق رسانه‌ها این روند را آغاز کرده است. نشر مطالب اتهام آمیز دو جانبه از سوی رسانه‌های چین و آمریکا و یا اخراج خبرنگاران از خاک کشورشان نمونه‌هایی از این تنش است. اگر ترامپ بتواند با کمک رسانه‌های راستگرا اعتماد افکار عمومی را به خود جذب کند در آن موقع موفق می‌شود دولت پکن را به عنوان دولتی که امنیت آمریکا را به خطر می‌اندازد، مطرح کند. البته برای رسیدن به هدفش در وهله اول باید شیوع این بیماری را کنترل کند. ویروس کرونا در بحران‌های منطقه‌ای به خصوص سوریه، لبنان و فلسطین که با بحران‌های داخلی مواجه هستند تأثیر خوبی نخواهد داشت. حل بحران‌ها را با بن بست مواجه و این روند را طولانی‌تر خواهد کرد. این ویروس شرایط را در برخی کشورهای آفریقایی، آمریکای لاتین و خاورمیانه که توان بهداشتی و درمانی برای مقابله با آن را ندارند سخت‌تر خواهد کرد. همچنین در کنار تنش‌های میان شرق و غرب، شاهد رشد تنش میان جهان جنوب و جهان شمال نیز خواهیم بود در نتیجه رفتار سیاسی قدرتمندان غرب نیز بیشتر به چالش کشیده خواهد شد. در این میان چین هم با کمک به کشورهای اروپایی توانست برای ابرقدرت بودن خود در آینده سرمایه گذاری کند.