دعا یک نیاز فطری است/ خانه خود را مرکز معنویت کنیم

حجت‌الاسلام «بهرام دلیر نقده‌ای» در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، با بیان اینکه در نهاد و وجود هر انسان جذبه انس و راز و نیاز با معبود وجود دارد، اظهار کرد: انسان چه کافر، چه مسلمان، چه یهودی، چه مسیحی، چه شیعه، چه سنی، همه ملل در ذات خود فقیر و نیازمند است. خداوند در آیه ۱۵ سوره «فاطر» می‌فرماید: «یَا أَیُّهَا النَّاسُ أَنْتُمُ الْفُقَرَاءُ إِلَی اللَّهِ وَاللَّهُ هُوَ الْغَنِیُّ الْحَمِیدُ» (ای مردم شما به خدا نیازمندید و خداست که بی ‏نیاز ستوده است). عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ادامه داد: بنابراین در ذات بشر نیاز به حرکت به سوی خالق هستی ودیعه است، چراکه انسان فطرتا کمال‌طلب است و کمال مطلق حضرت حق است. با توجه به این حقیقت ظرف وجود انسان با اظهار نیاز در مقابل معبود، تکمیل می‌شود و با دعا خود را به حضرت حق نزدیک و مقرب می‌سازد، همچنین از آن جایی که تمام اعمال جوارحی و جوانحی انسان بی نیاز از حول و قوه الهی نیست و هر لحظه همه هستی آدمی ندای ایاک نعبد و ایام نستعین سر می‌دهد، در نتیجه دعا و عبادت جایگاه ویژه ای دارد. وی گفت: خداوند در آیه ۶۷ سوره «اسرا» می‌فرماید: «وَإِذَا مَسَّکُمُ الضُّرُّ فِی الْبَحْرِ ضَلَّ مَنْ تَدْعُونَ إِلَّا إِیَّاهُ فَلَمَّا نَجَّاکُمْ إِلَی الْبَرِّ أَعْرَضْتُمْ وَکَانَ الْإِنْسَانُ کَفُورًا» (و چون در دریا به شما صدمه‌ای برسد هر که را جز او می‌خوانید ناپدید [و فراموش] می‌گردد و چون [خدا] شما را به سوی خشکی رهانید رویگردان می‌شوید و انسان همواره ناسپاس است). بشر در جزر و مدهای زندگی، کروناها، مصائب مختلف بیشتر پی به حضرت حق می‌برد، انسان در مواقع حساس زندگی، آنجا که مضطر می‌شود به حضرت حق پناه می‌برد و خداوند اذن سخن گفتن با خود را در قالب دعا به ما داده است. حال که چنین اجازه‌ای داریم، باید دعا کنیم که خداوند خود ضمانت اجابت را به ما داده است، چنانچه در آیه ۶۰ سوره «غافر» می‌فرماید: «وَقَالَ رَبُّکُمُ ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ» (و پروردگارتان فرمود مرا بخوانید تا شما را اجابت کنم). بسیاری از دعاهای ما که به لحاظ ظاهر مستجاب نمی‌بینیم در واقع مستجاب است، به همین جهت است که در عالم واپسین برخی می‌گویند کاش در عالم خاک دعایی از ما مستجاب نمی‌شد و همه چیز را در عالم باقی به ما می‌دادند. با این وصف هر دعاهایی اجابتی دارد و حضرت حق خود ضمانت استجابتش را کرده است. این پژوهشگر با بیان اینکه آدمی به دعا کارسنجی و انسان‌سنجی می‌شود، اظهار کرد: خداوند در سوره «فرقان» فرمود: «قُلْ مَا یَعْبَأُ بِکُمْ رَبِّی لَوْلَا دُعَاؤُکُمْ فَقَدْ کَذَّبْتُمْ فَسَوْفَ یَکُونُ لِزَامًا» (بگو اگر دعای شما نباشد پروردگارم هیچ اعتنایی به شما نمی‌کند در حقیقت‏ شما به تکذیب پرداخته اید و به زودی [عذاب بر شما] لازم خواهد شد). بنابراین دعا اهمیت والایی در زندگی انسان داشته و اساساً یک نیاز فطری است. همه انسان‌ها ذاتاً نیاز به نیایش دارند، ذکر و دعا به انسان آرامش قلبی می‌دهد. وی در بخش دیگری از مباحث خود گفت: عرفای بزرگ ما در زندگی خود هرگز اضطراب نداشتند، چراکه دعا و نیایش و توکل به خداوند لحظه‌ای از آنان جدا نمی‌شد. با این حال امروزه برخی روشنفکرمأبان مسخره می‌کنند که دعا یعنی چه، در حالی که همه ادیان توحیدی اعم از اسلام، مسیحیت و یهود و حتی زندیق‌ها دعا می‌کنند. انسان دنبال پناهگاه است و امن تر از بارگاه الهی پناهگاهی نیست. حجت‌الاسلام دلیر نقده‌ای، با اشاره به تأکید مقام معظم رهبری نسبت به مسأله دعا، تضرع به درگاه حضرت حق به ویژه در شرایط فعلی که افراد در خودقرنطینگی به سر می‌برند، گفت: اکنون در ماه رمضان فرصتی مناسب پیش روی ما قرار گرفته تا بتوانیم با معبود خود راز و نیاز کنیم. وی ادامه داد: باید به تفاوت میان «دعا» و «ندا» توجه کنیم. ندا لفظ است، اما دعا شامل کتابت، اشاره، تلفظ است. خداوند به دعا کردن و به ویژه به اجتماعاتی که برای دعا و راز و نیاز گرد هم جمع می‌شوند توجه خاصی دارد، اما در شرایط کنونی که پدیده کرونا در جهان شیوع یافته است امکان برگزاری این اجتماعات نیست. در خلوت دعا کردن مقوله‌ای جداگانه از سیره پیامبر (ص) و اهل بیت (ع) نیست. بهترین معنویت‌ها در دل شب و سحرخیزی است. به ویژه در سحرهای ماه مبارک رمضان که لطف دو چندان دارد. حجت‌الاسلام دلیر نقده ای افزود: نباید این گونه باشد که بی توجه به هشدارهای ستاد مبارزه با کرونا، عده‌ای بلند شوند و برای مثال دعای کمیل برگزار کنند به این بهانه که اهل دعا هستند. احتمال ضرر و زیان در چنین شرایطی بیشتر است. این دعا نه تنها معنویت ندارد که سرشار از مفسده است، چراکه بیماری را در جامعه افزایش می‌دهد. بنابراین ماه رمضان امسال اتفاقاً، فرصتی مناسب است تا بنشینیم و در خلوت با خداوند دعا کنیم. البته نباید دعا را به نفس تحمیل کرد، دعا چشیدنی است نَه تحمیل کردنی، بنابراین باید تلاش کنیم که در ماه رمضان به گونه‌ای رفتار کنیم که نفس ما به دعا کردن رغبت داشته باشد. وی اظهار کرد: روزه داری فقط امساک از خوردن و نوشیدن نیست، نفس ما باید رغبت به دعا کردن داشته باشد. روزه امساک از سخنان بیهوده، دوری از غیبت و تهمت، است. روزه‌ای که این شرایط را نداشته باشد از نظر عرفانی چاره ساز نیست. باید جوارح و جوانح آدمی روزه دار باشد. بنابراین معنویت دست خود صاحب معنویت است. سوال آن است که روزه بهتر است یا روزه دار؟ روزه فعل است، روزه‌دار فاعل این فعل است. روزه دار واقعی در این شرایط تلاش می‌کند در خانه خودش مرکزیتی معنوی ایجاد کند. اهل خانه را دور هم جمع کند تا به اتفاق عبادت کنند. اگر من به عنوان یک مسلمان در خانه خودم خلوت کرده و با نیت خالصانه روزه بگیرم و عبادت کنم بهتر است از اینکه ریاکارانه در جامعه حاضر شوم، خداوند مشتری ریاها نیست. ریا شرک است. در خانه خود مخلصانه با خداوند نیایش کنیم بهتر است از آنکه در بیت الله الحرام مملو از ریا قرآن قرائت کرده و با عُجب و خودپسندی عبادت کنیم. بنابراین درست است که در شرایط فعلی امکان برگزاری تجمعات مذهبی نیست، اما می‌توان از فرصت ماه مبارک رمضان بهره جست و با دعای خالصانه به حضرت حق نزدیک شد.