ثبت تاریخ کرونا / مزیت دورکاری برای زنان

به گزارش خبرنگار مهر، گروه پژوهشی مطالعات زنان پژوهشکده مطالعات اجتماعی با همکاری پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات و پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری نشست تخصصی مجازی با عنوان «کرونا، قرنطینه در قاب روایت زنان» را با حضور الهام ملک زاده عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و سمیه تاجیک اسماعیلی (عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی)، برگزار کرد. در ابتدای نشست سمیه تاجیک اسماعیلی عضو هیأت علمی دانشگاه گفت: طی چند ماه اخیر، کشورهای جهان با مشکل یکسانی به نام شیوع ویروس کرونا مواجه شده‌اند. اما نکته جالب توجه این است که واکنش‌ها به این ویروس و تبعات آن متفاوت بوده و هست. به عنوان نمونه زنان واکنش متفاوتی نسبت به مردان در مورد کرونا و قرنطینه داشته‌اند به جرأت می‌توان گفت زنان بیشترین تأثیرات را از کرونا و ایام قرنطینه چه در سطوح فردی، روانی، عاطفی و چه در سطوح خانوادگی و اجتماعی پذیرفته‌اند. تاجیک بیان کرد: با توجه به اینکه زنان به عنوان محور اصلی خانواده، بیشترین تأثیر را بر روی سایر اعضای خانواده دارند، توجه به روحیات، تجارب و عواطف آنها به ویژه در این ایام از اهمیت و ضرورت بالایی برخوردار است. زنان با پایگاه اجتماعی، اقتصادی متفاوت و با نقش‌های گوناگون، اثرات متفاوتی را از قرنطینه تجربه کرده‌اند. به عنوان نمونه زنانی با پایگاه اجتماعی و اقتصادی بالاتر، اثرات گاه مثبتی را مشاهده کرده‌اند. این زنان به علت دورکاری، فرصت پیدا کرده‌اند که زمان بیشتری را با همسر، و فرزندان خود سپری کنند و یا حتی زمان بیشتری را برای خودو نیازهای عاطفی، روانی و جسمانی خود صرف کنند. اما در این میان برخی زنان، به ویژه زنانی از پایگاه اجتماعی و اقتصادی پایین تردر این ایام نگرانی، استرس و یا حتی خشونت بسیار بیشتری را متحمل شده‌اند. در ادامه نشست الهام ملک زاده عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در خصوص نتایج روایت‌های زنان در دوران کرونا گفت: شوک اولیه کرونا پشت سر گذاشته شده، قرنطینه‌های اجباری و اختیاری هر دو در کشورهای مختلف تجربه شدند و مردم و مسئولان هر نقطه از جهان که درگیر این پاندمی شده‌اند، برای بیرون آمدن از مرداب کرونا، در تلاشند. دانشمندان از نخستین روزها، همۀ توان علمی خود را برای شناسایی و راه‌های مقابله و تسلط بر این ویروس را می‌آزمایند، روانشناسان به صرافت نجات روان‌های پریشان شده در این جنگ یک طرفه بشر با موجودی ناشناخته افتاده‌اند. فعالان و محققان رشته‌های مختلف به تکاپو برای اینکه هریک با توجه به تخصص خود دست به کاری بزنند که حال دنیا را خوب کنند. وضعیت را بفهمند و برای عادی کردن شرایط کاری کرده باشند. فرقی نمی‌کند از شیمیدان‌ها و متخصصانی که در ساخت و تولید مواد شوینده و ضد عفونی کننده گرفته تا محققان حوزه‌های علوم اجتماعی و کسانی که برای بالا بردن بیشترین ایمنی در برابر نفوذ ویروس در کار ساخت و تولید پارچه و ماسک و سایر اقلام پیشگیرانه هستند. محققان تاریخ و مورخان نیز در زمره همین افرادند که در سراسر مناطق درگیر پاندمی کرونا در جهان، بیکار نماندند. وی افزود: برای خود رسالتی هم آفریدند. ثبت و ضبط حوادث، زنده نگه داشتن تلاش‌ها، از خودگذشتگی ها و اقدامات مردمی و دولتی در سراسر دنیا با هدف حفظ این اقدامات و تجربه‌های زیسته در بحران کرونا برای نسل‌های بعدی. گامی فراتر هم گذاردند و در گذشته پژوهشی در تاریخ بیماری‌های واگیر و اپیدمیک از لابلای متون و اسناد، بدین باور که کاربست تجربیات تاریخی و شناسایی اقدامات گذشتگان در موقعیت‌های مشابه تا چه حد می‌تواند با توجه به روحیات و وضعیت جغرافیایی و شرایط اقلیمی مناطق مختلف، مفید باشد. با این ملاحظه که در موقعیت‌های مشابه در گذشته کشورها و سرزمین‌ها از جمله ایران، کمک رسانی و انجام کارهای پشتیبانی و حمایت از ساکنان درگیر با بیماری، توسط حکومت‌ها چگونه بوده است و اساساً در سطور تاریخ چه گزارش‌هایی از این ایام به جای مانده است. با وجود همۀ پیشرفت‌های دنیای کنونی، اینک و در قرنطینه‌های اختیاری یا اجباری، تا چه حد این پیشرفت‌ها کارآمد است؛ و آنجا که علم و پیشرفت راه ندارد و یا کارایی لازم را ندارد، با توجه به تجربیات سرزمینی چگونه می‌توان امکان زندگی را مسیر کرد. ملک زاده گفت: در ایران نیز طی ایام قرنطینه و ماه‌های گذشته، بازار داغی از سخنرانی‌های مجازی، وبینار ها و مقالات منتشر شده در این خصوص به راه افتاده است. بسیاری همچون موارد مشابه بر موج حادثه سوارند و به مرور به کلیشه‌هایی برای عقب نماندن از کاروان کرونا مسافر این امواج شده‌اند، برخی نیز در تلاشی ارزشمند و آرام، با همان هدف ثبت و ضبط روزهای تلخ جهان کنونی، دست به فعالیت‌های پژوهشی عمیقی زده‌اند. از آن جمله اقدام عالمانه گردآوری و ثبت تاریخ کرونا و بیماری‌های واگیردار به منظور ثبت تاریخ طبقات عادی جامعه و به تعبیری دقیق‌تر تاریخ مردم است که به همت و هدایت دکتر داریوش رحمانیان به مرحلۀ اجرا درآمده است. وی ادامه داد: موضوع کنونی نیز برای مشارکت در این اثر ارزشمند توسط اینجانب تهیه، تدوین و ارائه شده است. با توجه به حوزۀ مطالعاتی تاریخ اجتماعی ایران در دوره معاصر و تاریخ زنان، تلاش شده با ثبت و ضبط دلنوشته ها، خاطرات، تجربیات و آثار تعدادی از زنان طبقات مختلف جامعه، ایام قرنطینه ایشان به تصویر کشیده و مجموعه‌ای از این نوشته‌ها از زنان ایرانی ساکن شهرهای مختلف ایران و کشورهای دیگر تدوین شود. جامعه این پژوهش، زنانی با طیف‌های اجتماعی متنوع اعم از زنان دانشگاهی، خانه دار، معلم، هنرمند، فعال مدنی و سیاسی هستند که بعضاً بدون ذکر مشخصات، مگر در صورتی که مایل به معرفی خود بوده‌اند بدانها پرداخته شده است. در نوشته‌های این زنان هیچ گونه دخل و تصرف ویرایشی به عمل نیامده و تلاش شده، با حفظ سبک نوشتار و بازتاب افت و خیزهای روحی، احساسی و تمایلات قلبی ایشان که در این ایام و در قالب کلمات از آنها صادر شده، خاطرات و مطالب، ثبت و ارائه شود. ملک زاده بیان کرد: طبیعتاً دسته بندی و تحلیل‌هایی که از روایت‌های زنان این مجموعه در خصوص خاستگاه و پایگاه طبقاتی هر یک، بازنگری در ترسیم فضای جامعه در ایام کرونا از دید ایشان، کنش و واکنش‌های احساسی در مواجهه با مصائب و مشکلات ناشی از کرونا در ایام قحطی و …، در این پژوهش لحاظ نشده است. در پایان نشست ملک زاده گفت: تلاش شده در زیر پوست کلمات این زنان، آرزوها، ترس‌ها، واقعیات و وضعیتی که بر زنان ایرانی طی ایام قرنطینه و اوج تمهیدات پیشگیرانه جلوگیری از ابتلای به کرونا، در جاهای مختلف رفته است نشان داده شود. با این هدف که در گام نخست، مجموعه روایت‌های زنان، از کرونا و ایام قرنطینه تدوین و در گام بعدی، کار بررسی و تحلیل این روایات به پژوهش مستقل دیگری موکول شود امید می‌رود این تلاش، بتواند گوشه‌ای از پرده جامعۀ این روزهای ایران از منظر زنان را کنار زده و در معرض دید آیندگان قرار دهد.