خبرگزاری مهر، گروه دین و آئین: امروزه یکی از کارکردهای اجتماعی مستقیم مسجد نحوه مقابله آن با ویروس کرونا است. مسجد با مدیریت درست امام جماعت می‌تواند با هماهنگی گروه‌های داوطلب مردمی و استفاده از ظرفیت بسیج و گروه‌های جهادی به کاهش آسیب‌ها در چنین شرایطی کمک کند. بسیاری از مساجد در این دوران ۱۰ ماه از گذشت شیوع ویروس کرونا در کنار دستگاه‌های دولتی و کادر درمان توانسته‌اند بخشی از خدمات مورد نیاز مردم را تأمین کنند.
مسجد محل گردهمایی مسلمانان و تجلی گاه پرشکوه انسجام و یکپارچگی ملت مسلمان است. مسجد حافظ سلامت دین و جامعه است و نمایش وحدت و همدلی نمازگزاران و بقای اسلام را تضمین می‌کند. حضور نمازگزاران در مسجد، امید دشمنان اسلام را به ناامیدی بدل می‌سازد. وحدت اجتماعی، عنصری اساسی برای سلامت و بقای اصل و اساس هر جامعه‌ای است. مسجد در تحکیم این عنصر اساسی، نقشی بس بزرگ ایفا می‌کند. افراد مختلف، زن و مرد، بزرگ و کوچک، صاحبان افکار و سلیقه‌های مختلف، همه در یک جا گرد هم می‌آیند. همدل و همسو و دوش به دوش یکدیگر می‌ایستند.
مسجد کانون اتّحاد، همبستگی، انس و الفت مسلمانان با یکدیگر است. مسلمانی که به‌طور منظّم و در زمان‌هایی ویژه، مانند نمازهای روزانه و نماز جمعه و با آدابی خاص، مانند با وضو و طهارت بودن، در اجتماعی عبادی شرکت می‌کند، خودآگاه یا ناخودآگاه در معرض تربیت دینی قرار می‌گیرد و آثار مهمّ اخلاقی و رفتاری و حسّ همبستگی اجتماعی در وجود آنها نمایان می‌شود. اما امروزه کارکرد اجتماعی مسجد مورد غفلت واقع شده است و اگر این کارکرد در مساجد تقویت شود بسیاری از مشکلات اجتماعی و معضلات جامعه رفع می‌شود. مسجد پویا برای یک جامعه مسلمان بازوی کارآمدی به‌شمار می‌رود، چون قادر است مسائل دینی را متناسب با شرایط و احوال زمان متحول کند.
اگر کارکرد اجتماعی در مساجد تقویت شود بسیاری از مشکلات اجتماعی و معضلات جامعه رفع می‌شود یکی از مهم‌ترین کارکردهای مسجد، توجه و رسیدگی به امور نیازمندان و فقرای جامعه است. مسجد به‌واسطه آن‌که می‌تواند به شیوه صحیح و از طریق کانال‌های مطمئن، فقرای محله را شناسایی کند و مَحرم ایشان باشد، بهترین پایگاه رسیدگی به احوال محرومان و سامان‌دادن به مشکلات ایشان است.
در همین زمینه رهبر معظم انقلاب معتقدند: «روح مسجد، کالبد زندگی را پرنشاط و پرانگیزه می‌سازد. در هر جا سامان زندگی است، مسجد، مرکز و کانون اصلی است. در بنای شهر و روستا، در مدرسه و دانشگاه، در مراکز جمعیتی از بازارهای کسب و کار تا فرودگاه‌ها و جاده‌ها و پایانه‌های سفری و تا آسایشگاه‌ها و بیمارستان‌ها و بوستان‌ها و گردشگاه‌ها، در همه و همه باید مسجد را همچون قطب و محور بنا نهاد.»
در یک تقسیم‌بندی کلی می‌توان کارکردهای اجتماعی مسجد را به دو دسته غیرمستقیم (پنهان) و مستقیم (آشکار) تقسیم‌بندی کرد.
کارکردهای اجتماعی غیرمستقیم مسجد
آگاهی از احوال نمازگزاران یکی از کارکردهای غیر مستقیم و پنهان اما بسیار مهم اجتماعی مسجد است که باعث حفظ روحیه جمع‌گرایی در افراد می‌شود، بدین ترتیب که نمازگزاران جویای احوال کسانی که چند مدت است در مسجد حضور ندارد می‌شوند و این جویای احوال شدن به خودی خود باعث افزایش اعتماد به نفس و حفظ بهداشت روانی آن فرد می‌شود. احترام به نمازگزاران مسن و قرار دادن آنها در صفوف اولیه نماز جماعت، در جامعه‌ای که احترام به بزرگترها کمتر از گذشته شده است، باعث حفظ سرمایه اجتماعی آنان می‌شود.
از دیگر کارکردهای اجتماعی پنهان مساجد می‌توان به آشنایی مادرانی که به دنبال یافتن عروس هستند با دختران جوانی که در نماز شرکت می‌کنند و پذیرایی را در مراسم مختلف برعهده می‌گیرند اشاره کرد. همچنین در قسمت آقایان آشنایی و تأیید اخلاق و منش پسران نمازگزار از طرف خانواده دختر، یکی از راه‌های انتخاب می‌تواند باشد.
کمک به حل اختلافات خانوادگی، همسایگی، حمایت عاطفی از افرادی که عزیزان خود را به تازگی از دست داده‌اند، از دیگر کارکردهای مسجد به حساب می‌آید. همچنین گشاده رویی با تازه واردها، احترام به کودکان و تشویق آنان برای حضور در مسجد و حفظ سکوت در موقع نماز با دادن جایزه به آنان، از دیگر کارکردهای پنهان مسجد است که می‌تواند به حضور پرشورتر در مسجد کمک کند.
کارکردهای اجتماعی مستقیم مسجد
اما کارکردهای آشکار مسجد به کارکردهای آشکار و اصلی مساجد در امور اجتماعی و رفع آسیب‌های اجتماعی معطوف می‌شود که نیازمند مدیریت قوی متولیان و امام جماعت و مشارکت همه جانبه مسجدی‌ها خواهد بود. آنچنان که مقام معظم رهبری بیان می‌دارند که: «مسجد در همه جا باید پاکیزه، زیبا و آرام‌بخش باشد. مدیریت محتوایی و معنویِ مسجد که بر دوش روحانی مسجد است باید خردمندانه و مسئولانه، و حتی عاشقانه باشد. حوزه‌های علمیه برای آماده‌سازی روحانیانی در این طراز، وظیفه‌ی ذاتی و طبیعی دارند.»
تأسیس مهد کودک نیم ساعته در طول نماز در مسجد برای نگهداری از کودکان نمازگزاران از دیگر کارکردهای آشکار اجتماعی مسجد است که هم می‌تواندحضور والدین با بچه‌های کوچک را بیشتر کرد و هم باعث ایجاد آرامش در بین نمازگزاران می‌شود.
امروزه یکی از کارکردهای اجتماعی مستقیم مسجد نحوه مقابله آن با ویروس کرونا است، ویروسی که قشر زیادی از جامعه را درگیر کرده و متأسفانه به کام مرگ برده است اما برخی مشکلات محله نیازمند حمایت در درازمدت است. از جمله رفع آسیب‌های محله مانند زیاد شدن معتادان در محل، وجود اراذل و اوباش در محله که این‌ها مشارکت امام جماعت مسجد به عنوان امین مردم و پاسگاه نیروی انتظامی در محله را دارد که جز وظایف امام جماعت محسوب می‌شود و در تمام مراحل، آگاهی از روند اجرای کار و پیگیری مردم از مسئولین ذیربط را به همراه دارد.
امروزه یکی از کارکردهای اجتماعی مستقیم مسجد نحوه مقابله آن با ویروس کرونا است، ویروسی که قشر زیادی از جامعه را درگیر و متأسفانه به کام مرگ برده است، اما اینکه نقش مسجد در این شرایط بحرانی چگونه خواهد بود سوالی است که خیلی‌ها به دنبال پاسخ آن هستند.
همانطور که گفته شد مسجد با مدیریت درست امام جماعت می‌تواند با هماهنگی گروه‌های داوطلب مردمی و استفاده از ظرفیت بسیج و گروه‌های جهادی به کاهش آسیب‌ها در چنین شرایطی کمک کند، بسیاری از مساجد در این دوران ۱۰ ماه از گذشت شیوع ویروس کرونا در کنار دستگاه‌های دولتی و کادر درمان توانسته‌اند بخشی از خدمات مورد نیاز مردم را تأمین کنند.
به همین منظور به سراغ مسجد امام جعفر صادق (ع) واقع در غرب تهران رفته‌ایم که در این مدت اقدامات خوبی را در جهت کمک به مردم محله خود داشته است.
از ضدعفونی کردن محله تا سر زدن به سالمندان
حجت‌الاسلام کرباسی امام جماعت مسجد امام جعفر صادق (ع) در خصوص فعالیت‌های این مسجد در ایام کرونا گفت: از همان ابتدا شیوع ویروس کرونا مسجد ما در جهت مبارزه با این ویروس منحوس و امدادرسانی به مردم محله خدمات خود را آغاز کرد، در گام اول با کمک گرفتن از پایگاه بسیج مسجد فعالیت‌های خود را سازماندهی کردیم.
وی ادامه داد: در اسفندماه ۹۸ و آغاز سال جاری اقدام به توزیع مواد ضدعفونی‌کننده به مردم محله شدیم که در این بخش ۲۵ هزار لیتر مواد ضدعفونی‌کننده در اختیار مردم قرار گرفت. در ادامه فعالیت‌های خود به سراغ ضدعفونی کردن معابر و محل‌های پر تردد مردم رفتیم که جوانان مسجدی در این مرحله بسیار کمک کردند.
حجت‌الاسلام کرباسی تاکید کرد: در گام سوم سه گروه جهادی را راه‌اندازی کردیم، این سه گروه به ترتیب در توزیع مواد ضدعفونی‌کننده، ضدعفونی کردن معابر و تهیه بسته‌های معیشتی مشغول به کار شدند، با توجه به فرمایشات رهبر معظم انقلاب و بیان طرح کمک مومنانه ما توانستیم در سه مرحله بسته‌های معیشتی را بین ۴۵۰ خانوار توزیع کنیم.
امام جماعت مسجد امام جعفر صادق (ع) یادآور شد: یکی از دغدغه‌های مردم علاوه بر شرایط شیوع کرونا افسردگی ناشی از قرنطینه خانگی بود، به همین منظور در ایام اعیادهای مذهبی با تشکیل یک گروه سرود خیابانی کاروان مختصری را تشکیل و در ایام مختلف روانه خیابان کردیم تا با سرودخوانی و مداحی متناسب با ایام مختلف حال دل مردم را خوب کنند.
مشارکت چشمگیر مادی و معنوی مردم در مسجد در ایام کرونا
وی افزود: یکی دیگر از اقدامات با تشدید شیوع کرونا توزیع الکل و ماسک در بین مردم بود، همچنین با توجه به ترسی که ناشی از ناشناخته بودن این ویروس بود مشاوره‌های پزشکی را در مسجد هماهنگ کردیم تا مردم از خدمات آنها بهره ببرند.
حجت‌الاسلام کرباسی بیان کرد: در دور دوم شیوع کرونا با توجه به نیاز ضروری مردم به ماسک کارگاه تولید ماسک را راه‌اندازی کردیم که تا دو ماه پیش به طور مستمر کار تولید و توزیع را انجام می‌داد، اما خوشبختانه از زمانی که کارخانجات تولید ماسک به خودکفایی در تولید رسیدند و برای جلوگیری و کاهش همه‌گیری کرونا در کارگاه این فعالیت را متوقف کردیم.
امام جماعت مسجد امام جعفر صادق (ع) با بیان اینکه در تمام ایام فعالیت مسجد در کرونا تمامی منابع مالی از سوی مردم و خیرین جمع‌آوری شده است، خاطرنشان کرد: در این دوران مسجد بخش کمی از فعالیت‌ها را با بودجه خود رو به جلو برده است و در بیشتر فعالیت‌های مردم و خیرین حضور پررنگی را داشته‌اند.
وی در پایان در خصوص پیوند بین مردم مسجد در این دوران نیز گفت: بسیار جای خوشحالی دارد که مردم عزیز ما در این دوران سخت از خدمات و اقدامات مسجد بسیار خرسند بودند، حتی در بین کمک‌کنندگان مادی و معنوی کسانی را شاهد هستیم که با مسجد ارتباط نداشتند و با این فعالیت‌ها به مسجد نزدیک شدند، در همین دوران ما تلاش کردیم به خانواده‌های سالمندی که امکان خروج از منزل را ندارند سر زده و مایحتاج مادی و معنوی آنها را تأمین کنیم و این امر با بازخورد مثبتی همراه بود و در روحیه این اقشار جامعه بسیار تأثیر گذاشت.
